EXPANDER/GATE และ LIMITER คืออะไร และมีวิธีการใช้งานอย่างไร

EXPANDER/GATE

บางท่านเรียกสั้นๆ ว่า “เกท” (GATE) ทำหน้าที่ขยาย และเปิดประตู (GATE) ให้สัญญาณเข้ามาในเครื่องตามระดับค่าความต้องการของผู้ใช้งาน ว่าจะให้สัญญาณมีระดับความแรงมากน้อยเพียงใด ที่ต้องการให้เครื่องเริ่มทำงาน….เมื่อเราหมุนปุ่มนี้ขึ้นเปรียบเสมือนในการเปิดประตู “เกท” และปล่อยสัญญาณเสียงนั้นให้ผ่านเครื่องออกไปได้ หมายเหตุ: การทำงานของ EXPANDER/GATE จะตรงกันข้ามกันกับ COMPRESSOR นั่นคือ… EXPANDER/GATE หากระดับสัญญาณความแรงที่เข้าเครื่องมา ไม่ถึงค่าที่เราตั้งไว้ EXPANDER/GATE จะไม่ยอมให้สัญญาณนั้นผ่านเครื่องออกไปได้ ซึ่งตรงกันข้ามกับ COMPRESSOR ซี่งทำหน้าที่กดระดับสัญญาณเสียงที่เข้ามา ไม่ให้เกินค่าที่เราตั้งไว้…นั่นเอง

โดยมีการทำงานของปุ่มปรับต่างๆ และฟังก์ชั่นการใช้งาน ดังนี้

ปุ่ม THRESHOLD

เป็นปุ่มใช้ในการตั้งค่าระดับสัญญาณเสียงเริ่มต้น เพื่อให้เกทเริ่มทำงาน ในการยอมเปิดประตูเกทให้เสียงผ่านเครื่องออกไปได้ ซึ่งมีหน่วยเป็นค่า dB เช่น เราตั้งค่าไว้ที่ -60dB หากมีสัญญาณเสียงที่เข้ามา มีระดับความแรงต่ำกว่า -60dB เกทก็จะไม่ปล่อยให้สัญญาณเสียงผ่านเครื่องออกไปได้ แต่หากสัญญาณที่เข้ามามีความแรงเกิน -60dB เกทก็จะปล่อยให้สัญญาณเสียงผ่านออกไปได้โดยสะดวก…

ซึ่งมีเทคนิคการใช้งานดังนี้….

หากเราปรับไว้ที่ตำแหน่งต่ำสุด หรือ OFF เป็นการปิดการใชทำงานของเกท นั่นหมายความว่า ไม่ว่าสัญญาณที่เข้ามาภายในเครื่องจะมีระดับความแรงเท่าใด เกทก็จะปล่อยให้สัญญาณผ่านเครื่องออกไปได้ทั้งหมด หรือเราเรียกว่าการ “By Pass” นั่นเอง

เราจะต้องตั้งค่า THRESHOLD ที่เท่าไรหละทีนี้ !!

ในด้านเทคนิคการตั้งค่า THRESHOLD ของเกทนั้น ขึ้นอยู่ที่ว่าเราต้องการใช้เกทในการควบคุมเสียงอะไร เช่น หากเราต้องการควบคุมเสียงไมค์ผู้บรรยาย ไมค์นักร้อง หรือต้องการควบคุมเสียงภายในระบบทั้งหมด เราอาจจะต้องตั้งค่า THRESHOLD ไว้จุดที่ต่ำกว่า – 45 dB เพื่อยอมปล่อยให้เสียงที่มีระดับสัญญาณที่เบาๆ ผ่านออกเครื่องไปได้ ในส่วนนี้อาจจะสามารถป้องกันเสียงจำพวกเสียงลม เสียงบรรยากาศรอบข้างภายในงาน เพื่อป้องกันสัญญาณเหล่านี้ ที่ผสมเข้ามากับไมโครโฟน ซึ่งเป็นเสียงที่เราไม่ต้องการ ผ่านเครื่องออกไปได้ ช่วยทำให้สัญญาณที่ผ่านเครื่องเข้ามามีความสะอาด และลดเสียงรบกวนได้อย่างดีเยี่ยมอีกด้วย แต่หากเราต้องการใช้เกท ในการควบคุมเสียงประเภทกลองชุด เสียงประเภทไมค์กระเดื่อง ไมค์สแนร์ หรือแม้กระทั่งไมค์จ่อเครื่องดนตรีชนิดต่างๆ ที่มีสัญญาณที่แรง ซึ่งควรตั้งค่าที่ระดับสูงกว่า -45dB ซึ่งก็ขึ้นอยู่กับความดังของกลอง หรือเครื่องดนตรีชิ้นนั้นๆ และขึ้นอยู่ที่ผู้ใช้งานพิจารณาตามระดับตามความเหมาะสม

ปุ่ม RELEASE

เป็นปุ่มสำหรับการตั้งค่าหน่วงเวลา เร็ว หรือช้า ในการปิดประตูเกท ภายหลังจากที่ไม่มีสัญญาณเสียงใดๆ ผ่านเข้ามาในเครื่องอีก หรือสัญญาณที่เข้ามานั้น มีระดับความแรงต่ำกว่าค่า THRESHOLD ที่เราตั้งไว้นั่นเอง… เราเรียกค่าระยะเวลานี้ว่า “Release Time” ค่าที่มีให้เราปรับใช้งานในปุ่ม นั่นคือ … Fast (เร็ว) หมายความว่า เกทจะปิดอย่างรวดเร็วหลังจากที่ไม่มีสัญญาณเสียงใดๆ ผ่านเข้ามาในเครื่องอีก Slow (ช้า) หมายความว่า เกทจะหน่วงเวลาไว้ระยะหนึ่งแล้วจึงค่อยปิด ซึ่งระยะเวลาเร็วหรือช้าแค่ไหนก็ขึ้นอยู่กับค่าที่ผู้ใช้งานตั้งไว้

แล้วเราจะตั้งค่า Release Time ยังไงดีหละทีนี้ !

ค่า Release Time ของเกท จะตั้งเป็นเท่าไรนั้น ก็ขึ้นอยู่ที่ว่าเราต้องการใช้กับเสียงอะไร เช่น ไมค์สำหรับพิธีกรสำหรับเสียงพูด หรือเสียงนักร้อง ให้ปรับไว้ที่ประมาณบ่ายสองโมง [Slow] เพราะเสียงคนเราจะมีปลายหางเสียง เช่น เสียงตัว (Sเอส) ,(Hเอช) ,(Toทู ) ,(ช) ,(ซ) ฯลฯ.. เป็นต้น ปลายหางเสียงเหล่านี้จะได้ไม่ขาดหายไป ส่วนการปรับเสียงจากเครื่องดนตรี เช่น เสียงกลองกระเดื่อง ถ้าเราไม่ต้องการเสียงกระพือของหนังกลอง หลังจากที่เราเหยียบกระเดื่องลงไปหรือตีสแนร์กลองครั้งแรกลงไป ก็ให้เวลาในการปิดเกทเร็วขึ้น (Fast) หรือเสียงไฮแฮต หากเราไม่ต้องการให้มีปลายหางเสียงมากเกินไป ก็ให้ปิดเกทให้เร็วขึ้นเพื่อปลายหางเสียงที่เบาๆ จะได้ถูกตัดออกไป หมายเหตุ...ปุ่ม RELEASE ในส่วนของภาค EXPANDER/GATE นี้ ในเครื่องบางรุ่นอาจจะไม่มีให้ใช้งาน และบางรุ่นอาจทำเป็นปุ่มกด เพื่อให้กดเลือกใช้งาน

ปุ่ม RATIO

ลิมิตเตอร์ทำหน้าที่รักษาระดับสัญญาณด้านขาออกของเครื่องให้มีความแรงสูงสุดได้ไม่เกินค่าที่เราตั้งไว้ เช่น เราตั้งค่าไว้ที่ 0dB สัญญาณขาออกก็จะออกได้สูงสุดไม่เกิน 0dB หรือ หากเราตั้งไว้ที่ +5dB สัญญาณขาออกของเครื่องก็จะออกได้สูงสุดได้ไม่เกิน +5dB นั่นเอง… หมายเหตุ…ปุ่ม RATIO นี้ในส่วนของภาค EXPANDER/GATE ในเครื่องบางรุ่นอาจจะไม่มีให้ใช้งาน แต่ในดิจิตอลมิกเซอร์นั้นมีฟังก์ชั่นนี้ให้เราเลือกใช้งานได้อย่างอิสระ

LIMITER

ลิมิตเตอร์ทำหน้าที่รักษาระดับสัญญาณด้านขาออกของเครื่องให้มีความแรงสูงสุดได้ไม่เกินค่าที่เราตั้งไว้ เช่น เราตั้งค่าไว้ที่ 0dB สัญญาณขาออกก็จะออกได้สูงสุดไม่เกิน 0dB หรือ หากเราตั้งไว้ที่ +5dB สัญญาณขาออกของเครื่องก็จะออกได้สูงสุดได้ไม่เกิน +5dB นั่นเอง…

โดยมีเทคนิคการตั้งค่าการใช้งาน LIMITER ดังนี้…

• เสียงงานพูด หรือ ร้องเพลง ควรตั้ง LIMITER ไว้ที่ระดับ 0 dB
• เสียงเครื่องดนตรีชนิดที่ให้เสียงที่มีน้ำหนักกระแทกกระทั้น เช่น เสียงกระเดื่องของกลองชุด เสียงสแนร์ เสียงเบส เป็นต้น ควรตั้ง LIMITER ไว้ที่ระดับ +5dB – +10dB
• เสียงเครื่องดนตรีชนิดที่ให้เสียงในระดับปกติ ควรตั้ง LIMITER ไว้ที่ระดับ 0dB

หมายเหตุ…การตั้งค่า LIMITER ไว้ที่ค่าเท่าไหร่นั้น อาจขึ้นอยู่ที่ความเหมาะสมตามที่ผู้ใช้งานต้องการกำหนด

EXPANDER/GATE และ LIMITER นั้นถูกออกแบบมาเพื่อเป็นตัวช่วยในการทำงาน และการสร้างสีสันทางด้านคุณภาพของผลงานด้านระบบเสียง ทีนี้ก็ขึ้นอยู่ที่ตัวเรา…แล้วหละครับว่าจะสามารถรีดเอาความสามารถของอุปกรณ์ชนิดนี้ ออกมาเพื่อให้เกิดประโยชน์กับลักษณะงานของเราได้มากน้อยเพียงใด ยังไงก็อย่าลืมศึกษาหาความรู้เกี่ยวกับอุปกรณ์ชนิดนี้ให้มากๆ นะครับ และหมั่นฝึกฝนเทคนิคการใช้งานในหน้างานจริง เพื่อให้เกิดความชำนาญที่สูงสุด…