รู้จัก…อุปกรณ์ประเภท สายสัญญาณ และสายลำโพง

ทำความรู้จัก “สายสัญญาณ” ให้มากขึ้น

สายสัญญาณที่ใช้ในระบบเสียง PA นั้น มีทั้งสายไมโครโฟน, สายแจ็คเครื่องดนตรี (กีตาร์,คีย์บอร์ด), สาย Line สำหรับงานติดตั้ง, และสายลำโพงด้วย

งานของระบบ PA ที่ดี จึงต้องการคุณภาพเสียงที่ดี มีความชัดเจนของเสียง มีความสะอาดของเสียง และเสียงรบกวนน้อยที่สุด

สายสัญญาณแอบบอนาล็อก

ประเภทของสายสัญญาณในระบบเสียง

ในปัจจุบัน “สายสัญญาณ” ในระบบเสียง แบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก คือแบบบาล๊านซ์ (Balanced) และแบบอันบาล๊านซ์ (Unbalanced)

1. แบบบาล๊านซ์ (Balanced)

• มีการใช้สายสัญญาณในการนำทางสัญญาณถึงสามเส้นด้วยกัน ได้แก่ ขั้วบวก ขั้วลบ และขั้วดิน (Sleeve) ด้วยระดับความแรงสัญญาณอยู่ที่ +4dBu
• ทำให้ได้กระแสสัญญาณในการเดินทางที่เพิ่มมากขึ้น และสามารถใช้สายสัญญาณในระยะทางที่เพิ่มขึ้น โดยลดการสูญเสียสัญญาณที่มาจากความต้านทาน (Impedanced) ที่อยู่ในเครื่ิองมือ หรือสายสัญญาณลงไปได้มาก

จึงมีผลทำให้ได้คุณภาพเสียงที่ชัดเจน เสียงรบกวนต่างๆ ตํ่าลง มีมิติชัดเจน แม่นยำขึ้น ย่านความถี่สมบูรณ์มากขึ้น

ด้วยคุณสมบัติที่ดีเหล่านี้ ส่งผลให้การทำงานของระบบเสียง PA ที่มีการใช้สายสัญญาณที่ยาวหลายสิบเมตร และต้องมีการเชื่อมต่อผ่านเครื่องมือจำนวนมากนั้น สามารถลดปัญหาในเรื่องของความต้านทาน (Impedanced) ออกไปได้เป็นอย่างดี

เหมาะสำหรับงานที่ต้องการ คุณภาพเสียงที่ดี มีความชัดเจนของเสียง มีความสะอาดของเสียง และเสียงรบกวนต่างๆ น้อยที่สุด.. ถึงแม้ระยะทางในการเชื่อมต่อจะไกลมากก็ตาม

หัวแจ็คที่ใช้กับสายสัญญาณแบบบาล๊านซ์ (Balanced) ได้แก่ Phone Jack หรือ 1/4″ แบบ stereo เรียกว่า TRS (Tip-Ring-Sleeve) และ หัวขั้วแบบ XLR เป็นต้น

2. แบบอันบาล๊านซ์ (Unbalanced)

เป็นการเชื่อมต่อสัญญาณในยุคแรกๆ ที่นิยมอย่างมาก และนิยมในหมู่ผู้ใช้เครื่องเสียงบ้าน หรือระบบ Hi-Fi นั่นเอง โดยมีการใช้สายสัญญาณแบบสองเส้นเท่านั้น ได้แก่ ขั้วบวก (Tip) และขั้วดิน (Sleeve) ด้วยระดับความแรงของสัญญาณอยู่ที่ -10dBv

จึงไม่เหมาะสำหรับการใช้งานเดินสายสัญญาณที่มีความยาวหลายสิบเมตร

ความยาวเพียงสามสี่เมตรก็ส่งผลต่อความสูญเสียที่เกิดจากความต้านทาน (Impedanced) จากความยาวของสายสัญญาณไปแล้ว จึงเหมาะสำหรับงานที่ต่อสายสั้นๆ ไม่ยาว อย่างเช่นเครื่องเสียงภายในบ้าน

หัวแจ็คที่ใช้กับสายสัญญาณแบบอันบาล๊านซ์ (unbalanced) ได้แก่ Phone Jack หรือ 1/4″ แบบ mono เรียกว่า TS (Tip-sleeve)  และ หัวขั้วแบบ RCA เป็นต้น

และนอกจากสายนำสัญญาณ ประเภทต่างๆ ที่มีผลต่อระบบเสียงโดยตรงแล้ว ปลั๊กแจ็ค (Connector) ชนิดต่างๆ ก็มีความสำคัญไม่แพ้กัน

2. ปลั๊กแจ็คหัวแบบ PHONE 6.3 MM TRS/TS

ปลั๊กแจ็คชนิดนี้ จะมีทั้งในแบบ Balanced นั่นคือ มีขั้วนำสัญญาณทั้งหมด 3 ขั้ว นั่นคือ TIP + กับ ขั้ว RING – และมีขั้วดิน (Sleeve) 1 ขั้ว (ปลั๊กแจ็คที่มี 2 ขีดนั่นเอง) 

และในแบบ Unbalanced มีขั้วนำสัญญาณทั้งหมด 2 ขั้ว นั่นคือ มีขั้ว TIP + 1 ขั้ว และมีขั้วดิน (Sleeve) 1 ขั้ว (ปลั๊กแจ็คที่มี 1 ขีดนั่นเอง) ปลั๊กชนิดนี้จะนิยมใช้ในงานแทบทุกประเภท ทั้งเดินสายภายในระบบเสียง และสายประเภทอุปกรณ์เครื่องดนตรีชนิดต่างๆ เช่น กีต้าร์, เบส, คีย์บอร์ดเป็นต้น

4. ปลั๊กแจ็คในแบบ MINI JACK 3.5 MM. TS/TRS

ปลั๊กแจ็คชนิดนี้ บางท่านเรียก “แจ็คหูฟัง” มีขนาด 3.5 MM. หัวแจ็คที่นิยมใช้ในระบบเสียง มีทั้งในแบบ Balanced และ Unbalanced ซึ่งหลักการทำงานจะเหมือนปลั๊กแจ๊คชนิด PHONE 6.3 MM TRS/TS  Balanced

แต่มีขนาดที่เล็กลงมา มีขั้วนำสัญญาณทั้งหมด 3 ขั้ว นั่นคือ TIP + กับ ขั้ว RING – และมีขั้ว (Sleeve) 1 ขั้ว (ปลั๊กแจ็คที่มี 2 ขีดนั่นเอง)

และในแบบ Unbalanced มีขั้วนำสัญญาณทั้งหมด 2 ขั้ว นั่นคือ มีขั้ว TIP + 1 ขั้ว และมีขั้วดิน (Sleeve) 1 ขั้ว (ปลั๊กแจ็คที่มี 1 ขีดนั่นเอง) โดยส่วนมากจะใช้กับอุปกรณ์ Audio Source ที่ต้องการต่อเข้ากับมิกเซอร์ เช่น โน๊ตบุ๊ค โทรศัพท์ เป็นต้น

ทีนี้เรามารู้จัก…สายลำโพง

อุปกรณ์ประเภทสายลำโพง มีหน้าที่นำสัญญาณระหว่าง เครื่องขยายเสียง ไปยังลำโพง จะมีขนาดตั้งแต่ เส้นขนาดเล็ก ไปจนถึงขนาดใหญ่ โดยส่วนมากในสายลำโพง 1 เส้น จะมีลักษณะนำสัญญาณ 2 เส้น ได้แก่ ขั้วบวก และขั้วลบ

สายลำโพงถือว่ามีความสำคัญไม่แพ้สายสัญญาณ ซึ่งสายลำโพงส่งผลต่อความสามารถในการขับเคลื่อนกำลัง และคุณภาพของเสียง ในการส่งสัญญาณจากเครื่องขยายเสียง ไปยังลำโพงโดยตรง

เช่น ในระบบเสียงที่ใช้เครื่องขยายเสียงที่มีกำลังขับสูงๆ แต่หากเราดันเลือกใช้สายลำโพงที่มีขนาดเล็ก และคุณภาพต่ำ จะทำให้ส่งผลต่อพละกำลังในการส่งกำลังจากเครื่องขยายเสียง ไปยังลำโพงขาดหาย และตกหล่น ไปอย่างแน่นอน

สายสัญญาณแบบดิจิตอล

• TASCAM US-4x4HR Audio Interface 4mic, 4-in/4-out ละเอียดสูงสุด 24bit/192kHz และเชื่อมต่อแบบ USB-C ฿8,490 (รวม VAT 7% แล้ว)

สาย MIDI

MIDI ย่อมาจาก Musical Instrument Digital interface เป็นสายเคเบิลดิจิตอลที่ใช้งานกับเครื่องดนตรี (MIDI) ร่วมกับคอมพิวเตอร์ เช่น Syntheser, Sound Module, Controller ต่างๆ เป็นรูปแบบดิจิตอล สาย MIDI ใช้ให้ส่งข้อมูลไปยังคอมพิวเตอร์ หรือเครื่องบันทึกเสียงดิจิตอล ส่วนหัวประกอบด้วยหมุดห้าเส้น หมุดถูกจัดเรียงในครึ่งวงกลม 180 องศา ความยาวของสายควรจะยาวไม่เกิน 6 เมตร เพื่อประสิทธิภาพของสัญญาณเสียง ควรสายเคเบิลคุณภาพสูง

• YAMAHA AG06 Digital Mixer 6 Input เครื่องผสมสัญญาณเสียง มิกเซอร์ดิจิตอล 6 ชาแนล ฿9,750 ฿7,500 (รวม VAT 7% แล้ว)

สาย USB

สาย USB ที่ใช้ในการเล่นไฟล์เพลงจะเป็นชนิดแบบ Type A – Type B เป็นการส่งสัญญาณแบบดิจิตอล จะเห็นช่องต่อแบบนี้ส่วนมากในเครื่องปริ้นท์, มิกเซอร์ดิจิตอล, ลำโพงคอมพิวเตอร์, ลำโพมอนิเตอร์ เพื่อรองรับความละเอียดไฟล์เสียงที่สูงขึ้น เหมาะกับการเชื่อมต่อระหว่างคอมพิวเตอร์กับลำโพง ความยาวที่เหมาะสมประมาณ 5 เมตร หากยาวมากกว่านั้นอาจจะได้คุณภาพเสียงที่ด้อยลง หลายๆ บริษัทผลิตเครื่องเสียงเริ่มหันมาผลิตลำโพง หรืออุปกรณ์เสียง ให้มีช่องการเชื่อมต่อสายสัญญาณแบบ USB มากขึ้นแล้ว

• EDIFIER R1850DB ตู้ลำโพง 4 นิ้ว 70 วัตต์ มีแอมป์ในตัว การเชื่อมต่อ RCA/AUX, บลูทูธ, Optical และ Coaxial ฿5,990 (รวม VAT 7% แล้ว)

สาย Optical

เป็นอีกหนึ่งสายสัญญาณเสียง ที่พบกันได้อย่างแพร่หลายในวงการเครื่องเสียง และทีวี หัวต่อแบบ Optical เป็นหัวต่อที่ค่อนข้างดีในการส่งสัญญาณดิจิตอล วัสดุสายที่เป็น Fiber Optic ส่งสัญญาณได้ดีกว่าข้อต่อทั่วไป และลำโพงหลายแบรนด์ในปัจจุบันก็ยังรองรับการเชื่อมต่อแบบนี้อยู่ จุดเด่น คือ จะมีแผ่นพลาสติกปิดช่องอยู่ ตอนเสียบจะใช้หัว Optical ดันเข้าไปเสียบได้พอดี

เพราะฉะนั้นการเลือกสายสัญญาณมาใช้งานกับระบบเครื่องเสียงของคุณ ควรเลือกสาย และหัวข้อต่อ (Connector) ประเภทต่างๆ ที่มีคุณภาพที่ดีที่สุด กับความยาวที่เหมาะสม เพื่อการส่งต่อสัญญาณภายในระบบเสียงของคุณ ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด

เขียนบทความ…SoundDD.Shop

โดย…บริษัท เอสพีเค ซาวด์ซิสเต็มส์ จำกัด