ทำไมดอกลำโพงถึงขาด? บทความนี้มีคำตอบ!

Home » เกร็ดความรู้ (Tip & Trick) » ทำไมดอกลำโพงถึงขาด? บทความนี้มีคำตอบ!

เวลาอ่านโดยประมาณ : 2 minute

สวัสดีแฟนเพจทุกท่านครับ หากพูดถึงสิ่งที่เราไม่อยากให้มันเกิดขึ้นกับระบบเสียงของเรา และ 1 ในปัญหานั้นก็คือ…ไม่อยากให้ดอกลำโพงพัง หรือขาดในขณะใช้งาน ก่อนที่ดอกลำโพงของเราจะขาด หรือได้รับความเสียหายไปมากกว่านี้ ทางทีมงานได้รวบรวม สาเหตุที่ทำให้ดอกลำโพงเสียหาย หรือขาด ไว้ในบทความนี้แล้ว

ทำไมดอกลำโพงถึงขาด

จากสถิติ ระบบเครื่องเสียงเล็กๆ เช่น เครื่องเสียงที่ใช้ในบ้าน หรือกลุ่ม Home Use จะพบปัญหานี้ค่อนข้างน้อย อาจจะเป็นเพราะว่าชุดลำโพงประเภทนี้ถูกออกแบบมาให้ใช้งานในสถานที่ที่จำกัด และส่วนใหญ่ลำโพงประเภทนี้จะมาเป็นชุด นั่นจึงทำให้ ทั้งภาคขยาย และลำโพงนั้นแมตช์กันอยู่แล้ว หากจะว่าด้วยเรื่องของปัญหาที่อาจจะเกิดขึ้นกับลำโพงของเราได้ 1 ในปัญหาที่จะพูดถึงนี้ก็คือ เรื่องของดอกลำโพงขาด นั่นเองครับ

ปัญหาหลักๆ เกิดจากความร้อนสะสม สังเกตุได้จากลำโพงหลายๆ ยี่ห้อ พยายามออกแบบให้มีที่ระบายความร้อน โดยเฉพาะลำโพงในกลุ่มเครื่องเสียง PA เพราะการใช้งานลำโพงประเภทนี้ค่อนข้างที่จะใช้งานได้กว้างกว่าแบบทั่วไป ตั้งแต่งานกระจายเสียงขนาดเล็กไปจนถึงงานระดับคอนเสิร์ตเฟสติวัล ที่ต้องใช้แอมป์ขยายเสียงกำลังสูง เพื่อขับลำโพงออกมาได้ จะพบความเสียหายของดอกลำโพงบ่อยมากๆ เช่น Spider หรือได้กลิ่นใหม้ของ Voice Coil บ้าง

การทำงานของดอกลำโพง

ขอบคุณรูปภาพจาก บทความ Parts of a Speaker

ความร้อนสะสม

เกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น แอมป์ขยายเสียงที่ขับเกินวัตต์ RMS ของดอกลำโพง ตัวอย่าง ดอกลำโพงมีวัตต์ RMS อยู่ที่ 500 วัตต์ แต่แอมป์ขยายเสียงขับเกินวัตต์ RMS ของดอกลำโพงที่ 1000 วัตต์ RMS เป็นต้น – ในกรณีนี้ลำโพงจะไม่ได้รับความเสียหาย หรือดอกลำโพงขาดเลยโดยตรง แต่มันจะสะสมความร้อนไปเรื่อยๆ เมื่อเราใช้งานต่อเนื่องหลายชั่วโมง ดอกลำโพงก็จะได้รับความเสียหายต่อมา เช่น Voice Coil ขาด หรือไหม้ นั้นเอง

Over Excursion

แอมป์ขยายกำลังวัตต์สูงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับงานที่ต้องการเสียงให้มีประสิทธิภาพสูง แต่….แอมป์ขยายเสียง ที่ขยายเกินกำลังวัตต์ Peak ของดอกลำโพง เช่น ดอกลำโพงมีวัตต์ Peak อยู่ที่ 1000 วัตต์ แต่แอมป์ขับเต็มกำลังวัตต์ที่ 1800 วัตต์ – ก็จะเห็นได้ว่ากำลังขับของเครื่องขยายเสียงนั้น ขับเกินกำลังของดอกลำโพงไปมาก ทำให้ดอกลำโพงได้รับความเสียหายได้อีกทางหนึ่ง เช่น Spider ฉีกขาด หรือหลุดออกมาจาก Voice Coil ของลำโพง เป็นต้น

EV ZX1-SUB ตู้ลำโพงซับวุูฟเฟอร์ 12 นิ้ว 1600 วัตต์ ฿50,397 (รวม VAT 7% แล้ว)
DBX iEQ31 เครื่องปรับแต่งความถี่สัญญาณเสียง อีคลอไลเซอร์ Dual Channel 31 Band ฿50,500 (รวม VAT 7% แล้ว)

การปรับแต่ง EQ มากเป็นพิเศษ

การปรับแต่ง Equalizer ที่มากเป็นพิเศษ เกินความจำเป็น และปรับแต่งอย่างไม่พอดี หรือไม่ถูกต้อง โดยการปรับแต่งเสียงบางย่านความถี่ ที่ไม่เหมาะสมกับลักษณะของดอกลำโพง ในการปรับบูสความถี่ต่ำๆ กับลำโพงที่ตอบสนองย่านความถี่ต่ำได้น้อย เช่น ดอกลำโพงเสียงกลาง หรือเสียงแหลม หรือบูสความถี่เสียงสูงมากๆ กับดอกลำโพงประเภท Mid-Low หรือ Subwoofer ก็มีส่วนอาจจะทำให้ดอกลำโพงของเราได้รับความเสียหายได้

DSP โปรเซสเซอร์

16 สินค้า

ตู้ลำโพง

1323 สินค้า

การเป็น Sound Engineer ที่ดี หรือนักเล่นเครื่องเสียงที่ดี นอกจากการฟัง และแยกแยะเสียงเป็นแล้ว การเลือกอุปกรณ์ และใช้งานอย่างมีประสิทธิภาพแล้ว ก็ควรมีเทคนิคในการป้องกันอุปกรณ์เครื่องเสียงด้วย เพื่อช่วยลดโอกาสที่จะเกิดความเสียหายกับอุปกรณ์เครื่องเสียงของเรา โดยเฉพาะดอกลำโพง นั่นเองครับ

และแน่นอนว่า อุปกรณ์ที่จะมาแนะนำให้ใช้เพื่อป้องกัน การเกิดความเสียหายที่จะเกิดขึ้น ก็คือ อุปกรณ์จำพวก DSP Processor แบรนด์ต่างๆ

DSP Processor ประเภทนี้จะมีฟังก์ชั่นที่จำเป็นๆ มาช่วยลดโอกาสในการเกิดความเสียหายได้ เช่น ฟังก์ชั่น RMS Limiter หรือ Peak limiter ทั้ง 2 ฟังก์ชั่นนี้ก็จะทำหน้าที่ลิมิตสัญญาณไม่ให้เกินตามที่เราตั้งต่าไว้ จึงช่วยลดความเสียหายที่จะเกิดกับดอกลำโพงที่รักของเราได้ครับ

เป็นอย่างไรกันบ้าง? สำหรับเกร็ดความรู้ที่นำมาฝากกันในวันนี้หวังว่าจะเกิดประโยชน์กับทุกท่านนะครับ สำหรับวันนี้ขอบคุณ และสวัสดีครับ

ผู้เขียน

Poovanun V.

คลั่งไคล้เครื่องเสียง และเสียงเพลง

คำถามที่พบบ่อย

แนวทางในการป้องกันไม่ให้ดอกลำโพงขาด?

คำตอบ : ควรเริ่มต้นจากการศึกษาคู่มือ รายละเอียดสเปคของลำโพง และแอมป์ เป็นอันดับแรก เพื่อให้เข้าใจการทำงานของลำโพง และแอมป์ก่อนการใช้งานจริง

ดอกลำโพงขาดแล้ว ซ่อมได้หรือไม่?

คำตอบ : ในกรณีที่เป็นสินค้าแบรนด์ ของแท้ ให้สอบถาม และส่งไปยังศูนย์ตัวแทนจำหน่ายของสินค้าแบรนด์สินค้านั้นๆ ไม่แนะนำให้หาร้านซ่อมลำโพงทั่วไป เพราะลำโพงแต่ละแบรนด์ต้องให้ผ่านการดูแล ซ่อม บำรุงจากช่างเชี่ยวชาญจากแบรนด์นั้นๆ จะดีกว่าครับ

จะรู้ได้อย่างไรว่า Voice Coil ไหม้?

คำตอบ : วิธีสังเกตอาการเบื้องต้น ลำโพงไม่มีเสียง ได้กลิ่นไหม้ แนะนำไม่ควรใช้งานต่อ เพราะอาจจะมีกระแสไฟฟ้ารั่วอยู่รอบตัวของดอกลำโพง โดยทั้งหมดนี้ขึ้นอยู่แต่ละกรณี