เทคนิคการฟังเพลงแบบ Critical Listening VS Analytical Listening

เลือกอ่านตามหัวข้อ

• Critical Listening คืออะไร?
• Analytical Listening คืออะไร?
• ความแตกต่าง
• การฟังอย่างมืออาชีพ
  • ฟังเพลงอย่าง Music Producer
  • ฟังเพลงอย่าง Sound Engineer
  • ฟังเพลงอย่าง Arranger
• การประยุกต์ใช้ในงานมิกซ์เสียง
• ประโยชน์ และข้อแนะนำในการฟัง
• สรุป

Critical Listening VS Analytical Listening

Critical Listening

การฟังอย่างมีวิจารณญาณ ฟังโดยเน้นด้านเทคนิคของเสียง รายละเอียดลักษณะทางกายภาพของเสียงดนตรี เช่น การตอบสนองความถี่, ไดนามิกเรนจ์, โทนเสียง, และฟังเพื่อเรียนรู้ให้ได้ว่าเครื่องดนตรีทั้งหมด ผสมผสานกันเป็นอย่างไร? เช่น ภาพของการมิกซ์เสียง เป็นต้น การฟังแบบนี้ถือว่าเป็นเป็นรากฐานของ Sound Engineer เลยก็ว่าได้ การทำเพลงให้สมบูรณ์แบบตามเทคนิค ตามทฤษฎีต่างๆ อาจไม่ได้ทำให้เพลงดีเสมอไป หรือบางทีอาจจะขาดความมีชีวิตชีวาจนเกินไป เป็นสิ่งที่สำคัญไม่แพ้กัน ที่จะต้องเข้าใจว่าแง่มุมทางเทคนิคของเสียงว่าส่งผลต่อความรู้สึกของผู้ฟังอย่างไรด้วย

Analytical Listening

การฟังเชิงวิเคราะห์ ฟังเพื่อโฟกัสไปที่ Message ของเพลง, การตีความของเพลง, ความหมายของเสียง และเนื้อเพลงมากขึ้น การฟังเพื่อให้เข้าใจอารมณ์ของเพลงที่กำลังสื่อสารกับเรา ความรู้สึก และความหมาย จากเสียงที่ฟังนั้น ให้ความหมาย และมุมมองในชีวิตของเราอย่างไรบ้าง? เป็นเทคนิคการฟังที่มีความละเอียดอ่อนมากขึ้น สิ่งที่สำคัญ คือ เราต้องเข้าใจถึงอารมณ์ของการแสดงดนตรีที่อยู่ในเพลง ทุกอย่างในการทำเพลงต้องสะท้อนถึงความรู้สึกของเพลง ถ่ายทอดไปยังผู้ฟังได้อย่างดี

ความหมาย ถือว่าเป็นหัวใจสำคัญของการทำเพลงทุกเพลง หากความหมายของเพลงไม่มีความชัดเจน ก็จะทำให้ผู้ฟังสับสน และไม่เข้าใจกับเนื้อหาของเพลงได้ ความหมายของเพลงถูกถ่ายทอดด้วยความรู้สึกที่มาในรูปแบบของเสียง การเซ็ตเครื่องดนตรี วิธีการบันทึกเสียงต่างๆ ก็ส่งผลต่อเสียงของเครื่องดนตรี ส่งผลต่ออารมณ์ของเพลงได้ด้วยเช่นกัน

ความแตกต่างระหว่าง Critical Listening และ Analytical Listening

บางทีเราอาจจะคิดว่าเทคนิคการฟังทั้ง 2 แบบนี้มีความเหมือนกัน แม้จะเกี่ยวข้องกับการฟังเหมือนกัน แต่มีกระบวนการคิดที่แตกต่างกัน หลายท่านอาจจะสงสัยระหว่าง Critical Listening กับ Analytical Listening ทั้งหมดทั้งมวลมีความแตกต่างกันอย่างไร? โดยสรุปเข้าใจอย่างง่ายๆ แล้ว

• Critical Listening คือ การฟังโดนเน้นเชิงเทคนิคของการมิกซ์เสียง เน้นไปที่รายละเอียดของดนตรีต่างๆ ภาพของเวทีเสียงในเพลงๆ นั้น
• Analytical Listening คือ การฟังเชิงวิเคราะห์ในสิ่งที่เพลงต้องการจะสื่อสาร โดยรวมก็คือฟังเพื่อให้เข้าใจความหมาย อารมณ์ของเพลง ทั้งเสียงดนตรี และเนื้อเพลงนั้นนั่นเอง

การฟังอย่างมืออาชีพ

ฟังเพลงอย่าง Music Producer

โปรดิวเซอร์ หรือผู้ควบคุมการผลิตเพลง ฟังเพื่อให้ได้ความรู้เกี่ยวกับแนวเพลง เรียนรู้ วิเคราะห์ในแง่ของศิลปะการแต่งเพลง (ทั้งดนตรี และเนื้อเพลง) ตลอดไปจนถึงการเรียบเรียงเพลง และคุณภาพของการแสดงดนตรีของศิลปิน ผู้ที่ชื่นชอบดนตรี นอกเหนือจากการฟังเพลงที่หลากหลายแล้วการอ่านบทสัมภาษณ์, ฟังพอดแคสต์, และดูวิดีโอที่เกี่ยวของกับดนตรียังมีประโยชน์อีกด้วย เมื่อเราได้ดื่มด่ำกับการฟังเพลงแล้ว เราจะสามารถเข้าใจในแง่มุมทางศิลปะของเพลง หรืออัลบั้ม มองอย่างเปิดกว้าง เข้าใจรากฐานของแนวดนตรีนั้นๆ มากขึ้น

ฟังเพลงอย่าง Sound Engineer

ความสามารถในการวิเคราะห์จากงานบันทึกเสียง มุมมองทางเทคนิค จับรายละเอียดที่ติในงานบันทึกเสียงได้ เช่น รับรู้ถึงความผิดเพี้ยน, การคอมเพรสเสียงที่มากเกินไป, การปรับ EQ ที่ไม่สมดุลกัน นำไปใช้ในการพัฒนาในงานบันทึกเสียง เช่น มิกซ์เสียงให้มีความสมดุลของเสียงที่ดี, ไดนามิกที่ทรงพลัง เราอาจไม่จำเป็นต้องมีพื้นฐานทางดนตรี หรือทางด้านการมิกซ์เสียงในสตูดิโอ เราก็สามารถฝึกได้ ฟังบ่อยๆ เวลาผ่านไป เราก็จะสามารถเรียนรู้ในแง่มุมทางเทคนิคการมิกซ์เสียงต่างๆ ของเพลงที่เรากำลังฟังอยู่ได้เช่นกัน

• จุดเริ่มต้นที่ดี คือ การฟังแพนเสียงซ้าย/ขวา เป็นหน้าที่ Sound Engineer มืออาชีพใช้ในการมิกซ์เสียง เพื่อให้แต่ละองค์ประกอบของเครื่องดนตรีมีพื้นที่ของตัวเอง ไม่ให้ตำแหน่งของเครื่องดนตรีดูรก หรือทับกันเกินไป
• ฝึกฟังเพลงโปรด โดยคำนึงถึงตำแหน่งขององค์ประกอบเสียงต่างๆ เสียงที่ได้ยิน เสียงอะไรที่อยู่ข้างหน้า? แพนเสียงร้องคอรัสอยู่จุดไหน? เสียงกีต้าร์อยู่มุมซ้าย และขวา เล่นได้เต็มที่หรือไม่? คีย์บอร์ดเล่นอย่างไรบ้าง? ลองใช้เกณฑ์นี้วิเคราะห์ดู ฟังซ้ำๆ แล้วเราจะเริ่มเข้าใจในสไตล์ และทักษะการมิกซ์ของ Sound Engineer อย่างแน่นอน

รูปภาพจาก vocalist

ฟังเพลงอย่าง Arranger

การฟังแบบ Critical Thinking ส่วนใหญ่ในงานของผู้เรียบเรียงเพลง คือ ความสามารถในการเลือกเสียงของเครื่องดนตรีแต่ละชนิดมาใช้ในงานเพลง ส่วนผสม บทบาทของเครื่องดนตรีแต่ละชิ้นเป็นอย่างไร? เป็นทักษะที่สามารถพัฒนาได้ตลอดเวลา เมื่อฟังบ่อยๆ โฟกัสไปที่เครื่องดนตรีแต่ละชิ้น เราก็จะสามารถแยกแยะ และเข้าใจได้ดีขึ้นถึงเครื่องดนตรีต่างๆ ที่ประสานกันออกมาเป็นในรูปแบบของแนวเพลงใดแนวเพลงหนึ่ง เช่น เทคนิคการเล่นแบบนี้ จังหวะแบบนี้ เป็นแนวเพลงอะไร? การเรียบเรียงโดยรวมของเพลงนี่แหละ เป็นการช่วยในการกำหนดแนวเพลงต่างๆ

เราสามารถนำมาประยุกต์ใช้ในงานมิกซ์เสียงได้อย่างไร?

• Balance ความสมดุลของเสียง เครื่องดนตรีทั้งหมดให้เสียงที่เหมาะสมในการมิกซ์หรือไม่? มีเครื่องดนตรีชิ้นไหนที่ฟังแล้วรู้สึกๆ ขาดๆ เกินๆ ไปหรือไม่? เครื่องดนตรีบางชิ้นให้เสียงที่เด่นกว่าเครื่องดนตรีอื่นๆ หรือไม่? ทั้งหมดขึ้นอยู่กับตัวผู้มิกซ์เองด้วยเช่นกัน
• Panorama ภาพเวทีเสียงมุมกว้างของเครื่องดนตรีแต่ละชิ้น เรียงกันอยู่ตามจุดต่างๆ อย่างไรบ้าง? ทับกันหรือไม่?
• Frequency Range ความสมดุลของความถี่เป็นอย่างไร?
• Dimension ความเป็น 3 มิติ เครื่องดนตรีแต่ละชิ้นฟังดูใกล้ หรือไกลกว่า เครื่องดนตรีอื่นๆ หรือไม่? ให้ความรู้สึกเคลื่อนไหวผสมอยู่ในเพลงอย่างไร?
• Dynamics ไดนามิกของเพลงมีการเปลี่ยนแปลงอย่างไร? หรือลองเปลี่ยนไดนามิกแบบอื่นๆ เช่น เปลี่ยนสัดส่วนจังหวะ, คีย์ หรือโทนเสียง Major/Minor ดูไหม?
• Interest มี 2 มุมที่น่าสนใจ อันดับแรก คือ ท่อนฮุค – มีอะไรที่สร้างการจดจำของเพลงระหว่างการมิกซ์เสียงได้ไหม? อาจจะเป็นท่อนฮุคที่ไพเราะ หรือให้โทนเสียงที่น่าจดจำ

สรุป

ด้วยเทคนิคการฟังทั้ง 2 แบบนี้ หากเราฝึกฟังบ่อยๆ เราก็จะเริ่มเห็นแง่มุมต่างๆ และคุณค่าของเพลงนั้นๆ ได้เป็นอย่างดี สามารถนำมาปรับใช้ในงานด้านเสียงของเราได้ ขอให้มีความสุขกับเสียงเพลงครับ 🙂

ขอบคุณบทความจาก YAMAHA Music USA, SHURE, Gemtracks

ชมสินค้าได้ที่นี่