วางลำโพงอย่างไร ให้เสียงดี

สารบัญ

• ความสำคัญของการจัดวางลำโพง
• ห้องมีผลกระทบต่อการวางลำโพงอย่างไร?
• การวางตำแหน่งของลำโพงประเภทต่างๆ
  – การวางตำแหน่งลำโพงสำหรับระบบโฮมเธียร์เตอร์
  – การวางตำแหน่งลำโพงคอมพิวเตอร์
  – การวางตำแหน่งซับวูฟเฟอร์
• เคล็ดลับเพื่อให้ได้เสียงที่สมดุลและลดการสะท้อน
• ตำแหน่งลำโพงสำหรับห้องขนาดต่างๆ
• การปรับตำแหน่งลำโพงโดยใช้ซอฟต์แวร์และเครื่องมือวัด
• สรุป

ความสำคัญของการจัดวางลำโพง

การจะวางลำโพงให้อยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสมที่สุดนั้นจะมีปัจจัยอื่นๆ เข้ามาเกี่ยวข้องด้วย เช่น เสียงในห้องที่เราจะวางลำโพง และตำแหน่งการฟัง การวางลำโพงที่ถูกตำแหน่งจะช่วยลดการสะท้อนของเสียงและการตอบสนองความถี่ที่สมดุล ซึ่งตำแหน่งของลำโพงที่สัมพันธ์กับพื้นที่จะมีผลต่อคุณภาพโดยรวม เมื่อวางลำโพงถูกต้องตามหลักการแล้วจะสามารถสร้างเวทีเสียงที่กว้างได้ แต่ในทางกลับกัน การวางตำแหน่งลำโพงที่ไม่ดีอาจจะทำให้เสียงขุ่นและไม่สมดุลได้ ดังนั้นการทำความเข้าใจถึงหลักการจัดวางลำโพงเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพระบบเสียงจึงเป็นสิ่งที่สำคัญสำหรับผู้ที่ต้องการให้เสียงนั้นออกมาดีที่สุด

ห้องมีผลกระทบต่อการวางลำโพงอย่างไร?

ก่อนเราจะไปเจาะลึกถึงตำแหน่งที่เหมาะสมของลำโพงแต่ละประเภท สิ่งสำคัญคือเราควรรู้ก่อนว่าอะคูสติกส์ในห้องของเรานั้นเป็นอย่างไร เช่น ขนาด รูปร่าง รวมถึงการตกแต่งภายห้อง ซึ่งสิ่งที่กล่าวมานั้นมีแนวโน้นที่จะส่งผลต่อคุณภาพเสียงได้ กำแพงหรือผนังห้องที่แข็ง อาจจะทำให้เกิดเสียงสะท้อนและเสียงก้องที่ไม่พึงประสงค์ได้ ในทางกลับกัน วัสดุที่อ่อนนุ่ม เช่น ผ้าม่านและพรม สามารถดูดซับเสียงได้

หากต้องการอะคูสติกส์ในห้องที่เหมาะสม ให้พิจารณาการเพิ่ม acoustic treatments หรือ การปรับคุณคุณลักษณะทางเสียงให้กับห้อง เช่น แผ่นกระจายเสียง, แผ่นซับเสียง, ตัวดักเสียงเบส ซึ่งอุปกรณ์เหล่านี้จะช่วยสร้างเสียงที่เป็นธรรมชาติและกว้างขวางยิ่งขึ้น ตัวดูดซับจะดูดซับเสียงสะท้อนที่มากเกินไป ส่งผลให้เสียงมีความชัดเจนและมีรายละเอียดมากขึ้น

การวางตำแหน่งของลำโพงประเภทต่างๆ

ตำแหน่งที่เหมาะสมที่สุดสำหรับลำโพงจะแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับประเภทและวัตถุประสงค์ ไม่ว่าจะเป็นการรับชมภาพยนตร์ฟังเพลง หรือคาราโอเกะ และเพื่อให้ได้เวทีเสียงที่สอดคล้องและสมดุล ซึ่งเราขอจำแนกออกเป็น 3 กลุ่มหลักๆ ได้แก่ ระบบโฮมเธียร์เตอร์, ลำโพงคอมพิวเตอร์, ซับวูฟเฟอร์ โดยมีรายละเอียดดังนี้

การวางตำแหน่งลำโพงสำหรับระบบโฮมเธียร์เตอร์

• ลำโพงวางหิ้ง (Bookshelf): เป็นลำโพงที่มีขนาดกะทัดรัดและออกแบบมาให้วางบนชั้นวางหรือขาตั้ง เมื่อจัดวางตำแหน่งลำโพงวางหิ้ง สิ่งสำคัญคือต้องวางไว้ในระดับหู โดยให้เป็นรูปสามเหลี่ยมด้านเท่ากับตำแหน่งการฟัง ซึ่งช่วยให้มั่นใจได้ถึงภาพสเตอริโอที่สมดุลและเวทีเสียงที่แม่นยำ
• ลำโพงตั้งพื้น (Floorstanding): หรือที่เรียกว่าลำโพงทาวเวอร์ มีขนาดใหญ่ ออกแบบมาเพื่อให้เสียงที่ทรงพลัง เมื่อวางตำแหน่งลำโพงแบบตั้งพื้น สิ่งสำคัญคือต้องเว้นระยะห่างจากผนัง เพื่อให้มีการตอบสนองเสียงเบสที่เหมาะสม การวางใกล้กับผนังมากเกินไปอาจส่งผลให้เกิดเสียงเบสที่เกินจริง ทดลองกับระยะห่างจากผนังที่แตกต่างกันเพื่อค้นหาจุดที่ให้ความสมดุลที่ดีที่สุดระหว่างเสียงเบสที่กระทบและความชัด
• ลำโพงเซอร์ราวด์ (Surround): เป็นลำโพงที่ใช้ในระบบโฮมเธียเตอร์เพื่อสร้างเอฟเฟกต์เสียงที่สมจริงยิ่งขึ้น ตำแหน่งของลำโพงเหล่านี้ขึ้นอยู่กับรูปแบบเสียงเซอร์ราวด์ที่คุณใช้ ยกตัวอย่างในระบบ 5.1 ควรวางลำโพงด้านหน้าซ้าย ด้านหน้าขวา และลำโพงเซ็นเตอร์ไว้ด้านหน้าพื้นที่ฟัง ลำโพงเซอร์ราวด์ควรวางตำแหน่งไว้ด้านข้างหรือด้านหลังพื้นที่ฟังเล็กน้อย เพื่อสร้างเอฟเฟกต์เสียงที่ล้อมรอบ ส่วนในระบบ 7.1 หรือสูงกว่า คุณสามารถวางลำโพงเซอร์ราวด์เพิ่มเติมที่ด้านหลังห้องเพื่อเอฟเฟกต์เสียงสมจริงที่เหนือไปอีกขั้น
• ลำโพงเซ็นเตอร์ (center): มีหน้าที่ในการสร้างเสียงบทสนทนา ควรวางไว้ด้านบนหรือด้านล่างของจอทีวีโดยควรอยู่ที่ระดับหู เพื่อให้แน่ใจว่าบทสนทนามีความชัดเจนแม้ในฉากที่เต็มไปด้วยแอ็กชั่นก็ตาม

การวางตำแหน่งลำโพงคอมพิวเตอร์

สำหรับการวางตำแหน่งลำโพงคอมพิวเตอร์ ระยะห่างระหว่างลำโพงและผนังอาจส่งผลกระทบอย่างมากต่อคุณภาพเสียง การวางลำโพงชิดผนังมากเกินไปอาจส่งผลให้มีเสียงเบสมากเกินไป ในทางกลับกันการวางลำโพงให้ห่างจากผนังมากเกินไปอาจส่งผลให้สูญเสียเสียงเบสได้ ตามแนวทางทั่วไป ให้เริ่มต้นด้วยการวางตำแหน่งลำโพงให้ห่างจากผนังเพียงไม่กี่ฟุต และปรับตามเสียงของห้อง

ความสูงและมุมของลำโพงยังมีบทบาทสำคัญกับคุณภาพเสียงอีกด้วย ตามหลักการแล้ว ทวีตเตอร์ควรอยู่ในตำแหน่งระดับหูเมื่อนั่งในตำแหน่งฟัง เพื่อให้แน่ใจว่าเสียงความถี่สูงจะเข้าถึงหูของเราโดยตรงและให้ความแม่นยำ หรืออาจจำเป็นต้องใช้ขาตั้งลำโพงหรือตัวยึดติดผนังแบบปรับได้ นอกจากนี้ การปรับมุมลำโพงไปทางตำแหน่งฟังเล็กน้อยยังช่วยปรับปรุงการเสียงสเตอริโอและเวทีเสียงให้ดียิ่งขึ้นอีกด้วย

การวางตำแหน่งซับวูฟเฟอร์

ซับวูฟเฟอร์เป็นลำโพงเฉพาะที่ออกแบบมาเพื่อสร้างเสียงความถี่ต่ำ หรือที่เรียกกันทั่วไปว่าเบส สามารถวางได้หลากหลายแบบ อันดับแรกคือบริเวณด้านหน้า โดยธรรมชาติของเสียงเบสจะเป็นเสียงที่เดินทางรอบทิศทาง (Omni-Directional) หลังจากที่ทำการวาง สิ่งที่ต้องคำนึงถึงคือเสียงเบสจะต้องไม่หายไปกับเสียงดนตรีอื่นๆ และต้องได้ยินเสียงเบสมาจากรอบทิศทาง 

ตำแหน่งใกล้มุมและผนังของห้อง ตู้ซับวูฟเฟอร์ที่วางใกล้มุมและผนังของห้อง จะทำให้รายละเอียด เสียงเล็กๆ มีความดังมากขึ้น อาจจะลองวางให้ใกล้กับผนังมากขึ้น และลองปรับตามความชอบส่วนบุคคลดู เพราะแต่ละคนจะมีความชื่นชอบในเสียงที่ไม่เหมือนกัน นอกจากนี้ตู้ซับวูฟเฟอร์บางตัวจะต้องการพื้นที่ในการวางให้ห่างจากผนัง ให้สังเกตุว่าซับวูฟเฟอร์ของเราเป็นซับวูฟเฟอร์แบบที่มีช่องเปิดไว้ให้อากาศถ่ายเทหรือไม่ หากเป็นแบบที่ต้องการอากาศถ่ายเท แนะนำให้วางห่างจากผนังสักหน่อย เพื่อให้อากาศสามารถถ่ายเทได้ดียิ่งขึ้น

เคล็ดลับเพื่อให้ได้เสียงที่สมดุลและลดการสะท้อน

เพื่อให้ได้เสียงที่สมดุล การวางตำแหน่งลำโพงให้สมมาตรเป็นสิ่งสำคัญ ซึ่งหมายความว่าระยะห่างระหว่างลำโพงแต่ละตัวและตำแหน่งการฟังควรเท่ากัน ตำแหน่งที่สมมาตรนี้จะช่วยสร้างเวทีเสียงที่มั่นคงและเน้นไปที่ตำแหน่งของเครื่องดนตรีและเสียงร้องอย่างแม่นยำ เพื่อลดการสะท้อนของเสียง ให้หลีกเลี่ยงการวางลำโพงใกล้กับพื้นผิวที่ทำให้เกิดการสะท้อนได้ง่าย

ตำแหน่งลำโพงสำหรับห้องขนาดต่างๆ

ขนาดและรูปร่างของห้องสามารถส่งผลกระทบอย่างมากต่อการจัดวางลำโพง ในห้องขนาดเล็ก อาจเป็นเรื่องยากที่จะจัดวางรูปสามเหลี่ยมด้านเท่าเนื่องจากข้อจำกัดของพื้นที่ ในกรณีแบบนี้ ให้เน้นที่การวางตำแหน่งลำโพงในระดับหู และทดสอบระยะห่างจากผนังเพื่อหาจุดที่เหมาะสมที่สุดระหว่างการตอบสนองเสียงเบสและการสร้างเสียง

ในห้องขนาดใหญ่นั้นจะมีความยืดหยุ่นในการจัดวางลำโพงมากขึ้น ทดลองวางตำแหน่งลำโพงให้ห่างกันมากขึ้นเพื่อสร้างเวทีเสียงที่กว้างขึ้น นอกจากนี้ ให้พิจารณาเพิ่มลำโพงเซอร์ราวด์เพิ่มเติมเพื่อประสบการณ์เสียงที่สมจริง อย่าลืมคำนึงถึงเสียงของห้องด้วยและปรับตำแหน่งลำโพงให้เหมาะสม

การปรับตำแหน่งลำโพงโดยใช้ซอฟต์แวร์และเครื่องมือวัด

หากต้องการความแม่นยำและความน่าเชื่อแบบยกระดับขึ้นไปอีกขั้น ให้มองหาการใช้ซอฟต์แวร์แก้ไขห้องและเครื่องมือวัด โดยซอฟต์แวร์และเครื่องมือวัดวิเคราะห์เสียงของห้องและให้คำแนะนำสำหรับการวางตำแหน่งลำโพงและการปรับสมดุลเสียง สามารถช่วยชดเชยความไม่สมบูรณ์ของห้องและให้เสียงที่แม่นยำและสมดุลมากขึ้น

โดยทั่วไปซอฟต์แวร์แก้ไขห้องจะใช้ไมโครโฟนเพื่อวัดการตอบสนองความถี่ที่ตำแหน่งการฟังต่างๆ จากการวัด ระบบจะใช้การปรับอีควอไลเซอร์แบบดิจิทัลเพื่อแก้ไขความไม่สมดุลของความถี่ที่เกิดจากเสียงในห้อง ซอฟต์แวร์ขั้นสูงบางซอฟต์แวร์จะมีระบบที่สามารถปรับจังหวะเวลาของลำโพงและการจัดตำแหน่งเฟสเพื่อปรับปรุงคุณภาพเสียงให้ดียิ่งขึ้น ซึ่งอาจจะต้องใช้ผู้มีประสบการณ์หรือผู้เชี่ยวชาญในการใช้งานซอฟต์แวร์และเครื่องมือวัด

สรุป

จุดประสงค์การวางตำแหน่งลำโพงประเถทต่างๆ อย่างถูกต้อง เพื่อประสบการณ์เสียงที่ดีที่สุด โปรดจำไว้ว่าทุกห้องนั้นลักษณะเฉพาะตัว การตั้งต่าในห้องๆ หนึ่ง อาจจะใช้ไม่ได้ผลเมื่อตั้งค่าแบบเดียวกันกับอีกห้องหนึ่ง อย่ากลัวที่จะทดลอง ปรับแต่ง และปรับแต่งตำแหน่งลำโพงของคุณจนกว่าคุณจะพบจุดที่เหมาะสมที่มอบประสบการณ์เสียงที่ดีที่สุดสำหรับห้องและความต้องการเฉพาะของเรา